Sức Nhanh

Cơ sở khoa học của sức nhanh

Là khả năng vận động với tốc độ cao của động tác cơ thể, là nội dung quan trọng của tuyển chọn theo tố chất vận động. Sức nhanh có sự khác biệt giữa 2 giới tính, thường thì nam nhanh hơn nữ. Sức nhanh phát triển cùng với sự tăng của tuổi trong giai đoạn sinh trưởng phát dục, tuy nhiên nữ sau 16 và nam sau 17 tuổi, tốc độ phát triển sức nhanh giảm dần, về cơ bản ngừng phát triển. Người ta phân biệt 3 hình thức cơ bản biểu hiện sức nhanh:

• Thời gian tiềm tàng của phản ứng vận động
• Tốc độ động tác đơn (với lượng đối kháng bên ngoài nhỏ)
• Tần số động tác

Phân loại sức nhanh trong vận động:

• Sức nhanh phản ứng vận động đơn giản
• Sức nhanh phản ứng vận động phức tạp
• Sức nhanh tần số động tác

Các yếu tố – điều kiện để phát huy sức nhanh:

Đặc điểm thần kinh – tâm lý: sự nỗ lực ý chí của VĐV; mức độ hưng phấn cao và dạng thần kinh linh hoạt;

Đặc điểm giải phẫu – sinh lý: Tỷ lệ sợi cơ nhanh IIa cao; Số lượng cơ tham gia lớn; Cấu trúc hình thái cơ thể phù hợp; Năng lực phối hợp giữa các nhóm cơ phát động và đối kháng hợp lý;

Mối quan hệ giữa các tố chất: Quan hệ giữa các tố chất là dương tính, trong đó sức mạnh có ý nghĩa cao trong việc đảm cho yêu cầu tăng tốc.

Từ phân tích trên đã cho thấy: sức nhanh có độ di truyền rất cao, phụ thuộc nhiều các yếu tố bẩm sinh di truyền, tuy nhiên vẫn có thể biến đổi dưới tác động của tập luyện và thi đấu. Đây là cơ sở khoa học quan trọng cần được quan tâm trong tuyển chọn, cũng như huấn luyện các tố chất vận động cho VĐV. Trong tuyển chọn, để đánh giá sức nhanh thường tiến hành kiểm tra các nội dung sau:

a). Tốc độ phản ứng (thời gian phản ứng)

Tốc độ phản ứng là chỉ khả năng phản ứng trả lời nhanh của con người đối với các loại tín hiệu kích thích (âm thanh, ánh sáng, tiếp xúc…). Tốc độ phản ứng có liên quan mật thiết với trạng thái chức năng của thần kinh và khả năng điều khiển của thần kinh cơ. Trong kiểm tra tuyển chọn rất khó tiến hành kiểm tra tốc độ phản ứng một cách độc lập, mà thường liên quan mật thiết với tốc độ động tác hoặc động tác bắt đầu sau phản ứng như “thị – vận động” hoặc “thính – vận động” để kiểm tra thời gian phản ứng.

b). Tốc độ động tác đơn

Tốc độ động tác là khả năng của cơ thể hoặc một bộ phận cơ thể hoàn thành nhanh một động tác nào đó. Các nhân tố như tốc độ co cơ và tốc độ phản ứng trả lời của cơ, tần số các động tác đơn, khả năng phối hợp giữa các nhóm cơ phát động và đối kháng… là những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng tới tốc độ động tác. Tốc độ động tác không chỉ có thể kiểm tra kết hợp với tốc độ phản ứng mà còn có thể kiểm tra riêng lẻ như: phương pháp kiểm tra số lần thực hiện một động tác hoặc một tổ hợp động tác nào đó của VĐV trong một đơn vị thời gian, hay kiểm tra xác định thời gian để VĐV hoàn thành một động tác hoặc một tổ hợp động tác… Cần chú ý, động tác kỹ thuật chính xác, thành thục sẽ có lợi cho việc phát huy tốc độ động tác.

c). Tốc độ di chuyển

Là khả năng di chuyển nhanh của con người trong một đơn vị thời gian. Dựa vào hình thức di chuyển có thể chia tốc độ di chuyển thành: tốc độ di chuyển đường thẳng, tốc độ di chuyển đường vòng và tốc độ di chuyển con thoi; Căn cứ theo mối quan hệ với hướng di chuyển có thể chia thành: tốc độ di chuyển đơn hướng và tốc độ di chuyển biến hướng. Hiện nay, đa số sử dụng tốc độ di chuyển đường thẳng để kiểm tra, còn các dạng tốc độ di chuyển khác được gộp trong nội dung kiểm tra tố chất linh hoạt hay khả năng phối hợp vận động mang đặc tính chuyên môn. Trọng lượng cơ thể quá lớn hoặc tỷ lệ mỡ quá cao sẽ ảnh hưởng tới tốc độ di chuyển.